Συγγραφέας του βιβλίου Να είσαι εδώ ο Νοριγιούκι Ουέντα, ο πολύ γνωστός Ιάπωνας πολιτισμικός ανθρωπολόγος, συγγραφέας και ομιλητής, ο οποίος, σύμφωνα με το σημείωμα του εκδότη, έχει γράψει αυτό το βιβλίο βασιζόμενος στη συνέντευξη που πήρε από τον εξόριστο πνευματικό ηγέτη του Θιβέτ, 14ο Δαλάι Λάμα (Τένζιν Γκιάτσο), ο οποίος φέρει τον τίτλο: η Αυτού Αγιότης. Ο 14ος Δαλάι Λάμα είναι βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης το 1989 και στη συνέντευξή του αυτή μιλά για την Κενότητα, τη Συμπόνια και την Προσκόλληση, τρεις έννοιες και ταυτόχρονα τρεις καταστάσεις της συναισθηματικής και νοητικής παρουσίας μας τη δεδομένη στιγμή.
Το ερώτημα το οποίο τίθεται είναι το εξής: Μπορεί άραγε ο βουδισμός να ανταποκριθεί στα σύγχρονα προβλήματα; Έχει να υποδείξει μεθόδους που θα δώσουν ευτυχία, ειρήνη και πληρότητα στον άνθρωπο; Σε αυτό απαντά ο 14ος Δαλάι Λάμα στη συνέντευξή του στον Νοριγιούκι Ουέντα.
Αν ένα άτομο κατανοεί πραγματικά την Κενότητα, τότε προκύπτει και η Συμπόνια
(σελ. 22, Νοριγιούκι Ουέντα)
Το «να είσαι εδώ» (be here) είναι μια κατάσταση εγρήγορσης, η οποία βοηθά τον άνθρωπο να αντιμετωπίζει κάθε στιγμή, ιδιαίτερα στη σημερινή ταραγμένη πραγματικότητα, και να αποκομίζει ευτυχία, ειρήνη και πληρότητα στη ζωή.
Το βιβλίο αυτό είναι ένα μείγμα δύο διαφορετικών προσεγγίσεων: της βουδιστικής, που εκφράζεται μέσω του 14ου Δαλάι Λάμα, για την ουσία της ύπαρξης και την αντιμετώπιση της πραγματικότητας, και της εξελικτικής διαδρομής του ανθρώπου, που εκφράζεται μέσω του Νοριγιούκι Ουέντα, από τη στιγμή που ο άνθρωπος κατέβηκε σαν πίθηκος από τα δέντρα και στάθηκε στα δύο του πόδια, διανύοντας τους αιώνες μέχρι σήμερα.
Η πρόταση του βιβλίου είναι να ενωθούν όλες οι παραγωγικές ομάδες για να εφαρμόσουν τον βουδισμό σήμερα. Η διδασκαλία του Βούδα έχει δύο επίπεδα: τη σοφία και τα μέσα υλοποίησης. Δηλαδή την κατανόηση της αλήθειας και δράση στο εδώ και τώρα. Η διδασκαλία του Βούδα φέρνει τη γνώση της αιτιότητας και της κενότητας και τα μέσα υλοποίησης είναι η μη βίαιη δράση, για να βγει στην επιφάνεια η συμπόνια. Η κενότητα είναι δόγμα/άποψη του βουδισμού, η οποία τονίζει πως το ένα εξαρτάται από το άλλο, διότι τίποτα δεν υπάρχει χωρίς αιτία. Τίποτα δεν γεννιέται από μόνο του. Όλα είναι αλληλοεξαρτώμενα και υπάρχουν ανάλογα με την αιτία και τις συνθήκες, και αυτό βοηθά να αντιληφθούμε την πραγματικότητα. Και όταν κατακτηθεί η σοφία της κενότητας –κατανόηση/γνώση της αιτιότητας– τότε το άτομο αντιλαμβάνεται καλύτερα το αποτέλεσμα και τότε μπορεί –διά της μέσης οδού– να αντιδρά με συμπόνια και καλοσύνη. Αυτό είναι και η ουσία του βουδισμού. Η μέση οδός, την οποία δίδαξε με την πορεία της ζωής του ο Βούδας. Η άγνοιά της είναι πόνος. Ωστόσο, πολλοί κατανοούν την κενότητα θεωρητικά, χωρίς να προκύπτει σε αυτούς η συμπόνια. Η κενότητα είναι αποτέλεσμα της καλλιέργειας του πνεύματος, η οποία τότε βάζει σε δράση τη συμπόνια.
Και οι δύο συμφωνούν επίσης πως η μέση οδός μάς επιτρέπει να κινούμαστε μακριά από υπερβολές, αλλά δυναμικά ανάμεσά τους.
Σε αυτό συμπίπτει και ο Ιάπωνας πολιτισμικός ανθρωπολόγος, ο Νοριγιούκι Ουέντα, ο οποίος από τη δική του οπτική αναφέρεται σε όλα τα στάδια της εξέλιξης του ανθρώπου και των κοινωνιών. Ξεκινά από τον άνθρωπο κυνηγό, που μοιράζεται την τροφή του ισότιμα χωρίς διακρίσεις, ενώ αργότερα η γεωργία διαμορφώνει το χάσμα των φτωχών και των πλουσίων, γεγονός που γεννά την εξουσία του πλούτου και των περιουσιών. Αυτό φέρνει συγκρούσεις και πολέμους, όπως ακριβώς στα ζώα. Τα ανθρώπινα όντα έχουν έντονη την επίγνωση της κοινότητας –η ζωή όλων εξαρτάται από την κοινότητα– και η λέξη πολιτισμός αναφέρεται πρώτη φορά από τον πολιτισμικό ανθρωπολόγο στους τέσσερις μεγάλους πολιτισμούς, οι οποίοι αναπτύσσονται γύρω από τους ποταμούς Νείλο, Τίγρη-Ευφράτη, Ινδό και Κίτρινο. Μέσα από τη λέξη πολιτισμός αναφέρεται στο σύστημα ατομικής συνειδητότητας και κοινωνίας που διέπεται από τη νοημοσύνη, σε ζώα και ανθρώπους, υπερβαίνοντας τη ζωική φύση. Τέλος, ο ανθρώπινος πολιτισμός ξεπερνά την εξουσία του δυνατού επί του αδυνάτου, κατακτά τη νόηση, έχοντας ενστερνιστεί τις ιδιότητες της στοργής και της καλοσύνης. Καταλήγοντας πως η διανόηση είναι αυτή η οποία εξελίσσει το άτομο, διανοητικά και συναισθηματικά.
Και οι δύο συμφωνούν επίσης πως η μέση οδός μάς επιτρέπει να κινούμαστε μακριά από υπερβολές, αλλά δυναμικά ανάμεσά τους. Και τότε μόνο είμαστε εδώ, όταν είμαστε στο μέσον των δύο άκρων. Μέση οδός για τον Δαλάι Λάμα δεν είναι μόνο διαλογισμός και μοναστηριακή ζωή, μέση οδός είναι η παρουσία του ανθρώπου μέσα στον κόσμο και στις προκλήσεις να εφαρμόζει τη μέση οδό, ν’ αναγνωρίζει την κενότητα και να δρα στην πράξη με συμπόνια. Αυτό επίσης που οδηγεί σε μια ευτυχισμένη ζωή είναι οι εσωτερικές αξίες, όχι μόνο οι πνευματικές αλλά και οι σωματικές. Οι αξίες αυτές θα κρατήσουν μακριά από την απληστία και την παραπλάνηση του πλούτου και των υλικών αγαθών, η οποία φέρει την απαξίωση των αδύναμων και των μη χρήσιμων στην κοινωνία.
Συμφωνούν επίσης και οι δύο πως η έννοια πολιτισμός είναι το αποτέλεσμα της εξέλιξης της ανθρώπινης νοημοσύνης και συνδέεται στενά με τις ανθρώπινες αξίες. Γίνεται αναφορά και στην έννοια της προσκόλλησης σε συσχετισμό με την αγάπη διαχωρίζοντάς την από την πραγματική αγάπη, την άνευ όρων αγάπη και αυτήν την υπό όρους, την αγάπη της προσκόλλησης. Εντοπίζοντας πως τη διαφορά μεταξύ των δύο κατηγοριών την κάνουν οι βαθύτερες υψηλές αξίες και οι επιφανειακές, αντίστοιχα.
Το βιβλίο Να είσαι εδώ αφυπνίζει τον αναγνώστη υπενθυμίζοντάς του τις πραγματικές αξίες, απ’ όπου η τραχύτητα και η βιασύνη του σήμερα τον απομακρύνουν, χάνει τη μέση οδό, προσκολλάται σε διάφορα άτομα και αντικείμενα, πλούτο και αξιώματα, και παύει να είναι ευτυχισμένος και στοργικός. Στο ερώτημα αν ο βουδισμός μπορεί να ανταποκριθεί στα σύγχρονα προβλήματα, η απάντηση είναι: ναι.
Η μετάφραση της Έρρικας Πάλλη, ζωντανή και ρέουσα, κάνει το κείμενο βατό και τα νοήματα κατανοητά σε όλους, με αποτέλεσμα το βιβλίο αυτό να γίνεται μια ανάσα που μας κάνει για λίγο να σκεφτούμε και να επαναπροσδιορίσουμε στόχους και προτεραιότητες. Κενότητα και συμπόνια, δύο εξαιρετικές έννοιες που αποκομίζει ο αναγνώστης για να αλλάξει την ταχύτητα του σήμερα, βάζοντας τη ζωή του στη μέση οδό για να καταφέρει με κατανόηση, γνώση και συμπόνια, να είναι εδώ.
Σας το προτείνω, θα σας ξεκουράσει. Θα σας αποστασιοποιήσει για όσο θελήσετε εσείς.
Να είσαι εδώ
Δαλάι Λάμα
Μετάφραση: Έρρικα Πάλλη
Ψυχογιός
σ. 128
ISBN: 978-618-01-3415-5
Τιμή: 7,70€